Promotors:
LucOUD Deliens (Vrije Universiteit Brussel)
Project Partners:
Vrije Universiteit Brussel
Budget uitgereikt door Kom op tegen Kanker:
€78.317
Samenvatting
Patiënten met gevorderde en ongeneeslijke kanker lijden vaak aan ernstige symptomen die ondergediagnosticeerd en onderbehandeld zijn. Er is wetenschappelijke evidentie dat veel van deze problemen kunnen aangepakt worden door de vroege en systematische integratie van palliatieve zorgprogramma’s in de oncologische behandeling (vroeg: vanaf diagnose van de gevorderde kanker). Verschillende onderzoeken in de Verenigde Staten (VS) en Canada hebben aangetoond dat maandelijkse consultaties met gevorderde kankerpatiënten vanaf diagnose door het palliatieve zorg team van het ziekenhuis, de kwaliteit van leven en zelfs de mediane overleving van de patiënten beduidend verbetert.
Vooraleer de vroege en systematische integratie van palliatieve zorg in oncologie kan en zal deel uitmaken van de algemene klinische praktijk, moet ze echter in verschillende centra getest worden en vooral ook in verschillende landen waar de standaard oncologische zorg en de palliatieve zorg verschillend is van deze in de VS en Canada.
Om na te gaan of kankerpatiënten en hun naasten ook in ons land die een andere gezondheidszorg heeft, effectief baat hebben bij een vroege en systematische integratie van palliatieve zorg in de reguliere oncologische zorg, hebben we innovatief onderzoek opgesteld waarvan de eerste fase gefinancierd werd door het FWO voor de periode van juni 2012 tot december 2016. De primaire doelstellingen van dit onderzoek zijn:
(1) Een interventie op te stellen, gebaseerd op het baanbrekend Amerikaans onderzoek van vroege en systematische integratie van palliatieve zorg in de reguliere oncologische zorg die ingaat op alle belangrijke domeinen in de palliatieve zorg rekening houdend met organisatie van de multidisciplinaire oncologische zorg en van de palliatieve zorg in ons land.
(2) Te onderzoeken of deze ontwikkelde interventie van vroege en systematische integratie van palliatieve zorg in de reguliere oncologische zorg: (1) de kwaliteit van leven, gemoedstoestand en ziektebegrip van de patiënt met gevorderde kanker en van de naaste bevordert, (2) de tevredenheid van de zorg van de naaste bevordert, (3) de levenseinde zorg, voorafgaande zorgplanning en beslissingen bij het levenseinde beïnvloedt, en (4) de overleving van de patiënt bevordert.
Om deze effecten na te gaan werd een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek (RCT) opgezet op 3 oncologische afdelingen (Medische Oncologie, Thoracale Oncologie en Digestieve Oncologie) in het Universitair Ziekenhuis Gent, in Vlaanderen, België.
De dataverzameling van deze RCT ter evaluatie van vroege en systematische palliatieve zorg is bijna afgerond wat de eerste meetuitkomsten betreft en de volledige dataverzameling zal lopen tot mei 2017. Met dit project van 19 maanden, van januari 2017 tot en met eind juli 2018, zullen de resultaten van de studie uitgebreid geanalyseerd worden en gerapporteerd worden naar de wetenschap en de praktijk. De vroege integratie van palliatieve zorg in de reguliere oncologische zorg is breed toepasbaar: indien dit project een positief effect aantoont, zal de interventie breed verspreid worden in alle oncologische ziekenhuisafdelingen (ambulant en opname) in Vlaanderen wat ten goede zal komen aan alle gevorderde kankerpatiënten, en hun naasten, die behandeld worden in het ziekenhuis.
Vooraleer de vroege en systematische integratie van palliatieve zorg in oncologie kan en zal deel uitmaken van de algemene klinische praktijk, moet ze echter in verschillende centra getest worden en vooral ook in verschillende landen waar de standaard oncologische zorg en de palliatieve zorg verschillend is van deze in de VS en Canada.
Om na te gaan of kankerpatiënten en hun naasten ook in ons land die een andere gezondheidszorg heeft, effectief baat hebben bij een vroege en systematische integratie van palliatieve zorg in de reguliere oncologische zorg, hebben we innovatief onderzoek opgesteld waarvan de eerste fase gefinancierd werd door het FWO voor de periode van juni 2012 tot december 2016. De primaire doelstellingen van dit onderzoek zijn:
(1) Een interventie op te stellen, gebaseerd op het baanbrekend Amerikaans onderzoek van vroege en systematische integratie van palliatieve zorg in de reguliere oncologische zorg die ingaat op alle belangrijke domeinen in de palliatieve zorg rekening houdend met organisatie van de multidisciplinaire oncologische zorg en van de palliatieve zorg in ons land.
(2) Te onderzoeken of deze ontwikkelde interventie van vroege en systematische integratie van palliatieve zorg in de reguliere oncologische zorg: (1) de kwaliteit van leven, gemoedstoestand en ziektebegrip van de patiënt met gevorderde kanker en van de naaste bevordert, (2) de tevredenheid van de zorg van de naaste bevordert, (3) de levenseinde zorg, voorafgaande zorgplanning en beslissingen bij het levenseinde beïnvloedt, en (4) de overleving van de patiënt bevordert.
Om deze effecten na te gaan werd een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek (RCT) opgezet op 3 oncologische afdelingen (Medische Oncologie, Thoracale Oncologie en Digestieve Oncologie) in het Universitair Ziekenhuis Gent, in Vlaanderen, België.
De dataverzameling van deze RCT ter evaluatie van vroege en systematische palliatieve zorg is bijna afgerond wat de eerste meetuitkomsten betreft en de volledige dataverzameling zal lopen tot mei 2017. Met dit project van 19 maanden, van januari 2017 tot en met eind juli 2018, zullen de resultaten van de studie uitgebreid geanalyseerd worden en gerapporteerd worden naar de wetenschap en de praktijk. De vroege integratie van palliatieve zorg in de reguliere oncologische zorg is breed toepasbaar: indien dit project een positief effect aantoont, zal de interventie breed verspreid worden in alle oncologische ziekenhuisafdelingen (ambulant en opname) in Vlaanderen wat ten goede zal komen aan alle gevorderde kankerpatiënten, en hun naasten, die behandeld worden in het ziekenhuis.
Resultaten
Dit project bestond uit het analyseren van de resultaten van de gerandomiseerde gecontroleerde studie waarin vroege en systematische integratie van palliatieve zorg in de oncologie werd vergeleken met standaardzorg. In totaal hebben 186 patiënten ingestemd om deel te nemen aan deze studie: de gemiddelde leeftijd is 64 jaar, de meerderheid van de patiënten zijn mannen (69%), en de meest 2 voorkomende kankerdiagnoses zijn gastro-intestinale (38%) en longkanker (27%). Vierennegentig patiënten werden toegewezen aan de standaardzorg en 92 patiënten aan vroege en systematische palliatieve zorg. Vijfentachtig patiënten (92%) die toegewezen waren aan vroege en systematische integratie van palliatieve zorg hebben minstens 1 bezoek gehad met het palliatief support team tijdens onze studie. In de standaardzorg hebben 41 patiënten (44%) minstens 1 bezoek gehad. De resultaten toonden dat vroege en systematische palliatieve zorg (1) een positief effect heeft op de kwaliteit van leven van naasten van patiënten met geavanceerde kanker. Dit effect wordt sterker naarmate de tijd vordert en blijft behouden nabij het moment van overlijden van de patiënt. Wel ervaren deze naasten geen verschil in depressie, angst of tevredenheid met zorg in vergelijking met standaardzorg; (2) een positief effect heeft op de kwaliteit van leven van patiënten met geavanceerde kanker op korte (12 en 18 weken na baseline) en op lange termijn (6, 3 en 1 maand voor overlijden); (3) geen invloed heeft op de levenseinde zorg van patiënten met geavanceerde kanker, noch op de mediane overlevingsduur. Aangezien het doel van palliatieve zorg is om de kwaliteit van leven van mensen met kanker te verbeteren, pleiten de onderzoekers er voor dat er door dit onderzoek meer ruimte komt voor palliatieve zorg vanaf de diagnose van een ongeneeslijke kanker. Oncologie en palliatieve zorg kunnen elkaar versterken en zowel de patiënt als de familie begeleiden tijdens deze moeilijke periode.