Wandelen in de natuur sterkt niet alleen je lichaam. Ook je geest vaart er wel bij. Terwijl je voeten in beweging komen, komt de maalstroom in je hoofd immers tot stilstand. Dat vergroot je veerkracht, je gevoel van rust en dus je levenskwaliteit. En wandelen in het groen heeft nog wel meer mentale voordelen, vertelt klinisch psychologe en gedragstherapeute Nathalie Cardinaels.
Schoenen aan, natuur in en stappen maar. Veel meer lijkt er niet aan gelegen. Toch zijn er valkuilen als je met te veel goede moed aan een wandeling begint, zo weet psychologe Nathalie Cardinaels. Ze trapte er vroeger zelf ook wel eens in. ‘Je merkt vaak dat mensen dan meer gaan marcheren dan wandelen. Ze hebben een eindpunt voor ogen en daar willen ze zo snel mogelijk naartoe. Om er een koffie te drinken. (lacht) Dat zegt veel over hoe je in het dagelijkse leven vaak aan het knallen bent, terwijl niet alles altijd aan dat tempo hoeft te gebeuren’, zegt Nathalie. ‘Het gewoon aanwezig zijn in het hier en nu, het even verpozen en je laten verwonderen door de natuur, dat doen we met z’n allen veel te weinig. Je kunt daarom beter wat vaker en korter gaan wandelen en echt je zintuigen gebruiken om goed te kijken, ruiken en voelen. Liever dat dan één lange wandeling per week waarbij je op automatische piloot blijft draaien.’
In onze drukke samenleving zijn mensen vaak al overbevraagd en overprikkeld. Ze hebben nood aan rust en contact met zichzelf. Dat vinden ze makkelijker in de natuur.
Automatische piloot uitschakelen
Ook de omgeving waarin je wandelt, kan je helpen om die automatische piloot makkelijker uit te schakelen. ‘In de stad of in een drukke dorpsstraat komen er veel prikkels op je af: mensen die voorbijkomen, lawaai van auto’s, reclameborden die om je aandacht vragen. Terwijl veel mensen in onze drukke samenleving vaak al overbevraagd en overprikkeld zijn. Ze hebben net nood aan rust en contact met zichzelf. Dat vinden ze makkelijker in de natuur’, legt Nathalie uit. ‘Daarom worden mensen vandaag door artsen en psychologen ook veel vaker de natuur ingestuurd, want wetenschappelijk studies tonen aan dat dit voordelen heeft voor je welzijn. Wandelen in het groen kan daarom helpen bij het voorkomen van een burn-out wanneer je overbelast bent, of bijdragen aan herstel van burn-out. Bij mensen met kanker kan het dan weer rust brengen wanneer ze overprikkeld zijn door alle veranderingen in hun leven en hun lichaam door de ziekte. Belangrijk is wel dat je het wandelen regelmatig doet, op je eigen tempo en wanneer jij er nood aan hebt. Op die momenten doorbreek je je piekercirkel. Zoiets draagt bij aan je mentale buffer en vergroot je veerkracht. Daarom tip ik mensen om een wandeling echt te zien als een afspraak met zichzelf. Zeker als je meerdere keren per week gaat wandelen, ga je minder snel verstrikt geraken in die automatische piloot en veel sneller terug contact kunnen maken met jezelf. Zo kan je even uit de ratrace stappen, ontprikkelen en je batterijen opladen.’
Toch merkt Nathalie dat mensen soms nog wat schroom voelen om die afspraak met zichzelf in de agenda te zetten. Angst zelfs. ‘We zijn tegenwoordig allemaal heel prestatiegericht. In onze drukke samenleving moet elke minuut worden gevuld, want stel je voor dat er een minuut onbenut zou blijven. Mensen voelen daardoor eerst een interne onrust wanneer ze ergens komen waar er rust heerst. Ze zijn dan geneigd om af te dwalen naar sociale media, of om toch maar een klusje te doen. Gewoon even tijd nemen om eens stil te staan bij wat ze voelen en hoe het echt met hen gaat, daar zijn mensen vaak een beetje bang voor. Bang om zichzelf tegen te komen. Of om dingen te voelen waar ze niets mee kunnen.’
Wandelen in de natuur is de ideale manier om even stil te staan bij hoe alles loopt in je leven en wat dat met je doet.
Nochtans is het volgens Nathalie net goed om bijvoorbeeld al wandelend of al rustend op een bankje bepaalde emoties toe te laten. ‘Onzekerheid, angst, kwaadheid of pakweg jaloezie voelen. Het zijn gevoelens waar bijvoorbeeld kankerpatiënten zich soms voor schamen, maar eigenlijk zijn het heel gewone en gezonde reacties. Het is dan ook heel vermoeiend om de hele tijd op de loop te gaan voor die emoties - en dus voor jezelf. Dat weglopen van jezelf en de stress die hiermee gepaard gaat, kan reeds aanwezige kankergerelateerde vermoeidheid extra triggeren. Je kunt jezelf er daarom beter in trainen om die onrust en onaangename emoties te leren verdragen. Dan ervaar je veel meer vrijheid wanneer ze toch terug opduiken. Een stukje wandelen kan je daarbij helpen, want het is de ideale manier om tot jezelf te komen en even stil te staan bij hoe alles loopt in je leven en wat dat met je doet.’
Goed tegen slaapproblemen en doemdenken
Wandelen is dus goed voor je lijf, maar minstens even goed voor je gemoed. Het is bovendien een activiteit die voor iedereen veel - mentale - voordelen heeft, en dus ook voor mensen die kanker hebben (gehad). ‘Daar is al veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan’, weet Nathalie. ‘Zo blijkt uit onderzoek dat wandelen effectiever is dan yoga om slaapproblemen bij kankerpatiënten te verbeteren. Een wandeling die matig intensief is, is dus zeker aan te raden aan mensen met kanker die last hebben van een verstoorde slaap. Bij vrouwen met borstkanker die aan nordic walking doen, zagen onderzoekers dan weer een algemene verbetering van de fysieke fitheid én een verbetering in hoe hun gedachtestroom liep. De vrouwen gingen immers minder doemdenken.’ Daarnaast tonen verschillende studies aan dat wandelen helpt om de werking van je hersenen te verbeteren. Nathalie: ‘Wie regelmatig wandelt, heeft bijvoorbeeld een betere verwerkingssnelheid en kan ruimtelijke figuren beter onthouden en oproepen.’
Elkaar begrijpen zonder iets te zeggen, door samen de ene voet voor de andere te zetten, dat kan heel intens zijn.
Boost voor je zelfvertrouwen
Wandelen kan bovendien ook je zelfvertrouwen een oppepper geven, bijvoorbeeld nadat een voorval of ziekte je leven een tijdlang heeft overschaduwd. ‘Neem nu kanker. Tijdens de behandeling van de ziekte hebben mensen met kanker soms het gevoel dat ze de regie over hun leven en hun lichaam hebben moeten afgeven. Door na de behandeling elke dag hun momentje buiten te plannen - zelfs in weer en wind - herwinnen ze hun gevoel van vitaliteit en zijn ze opnieuw trots op wat ze wel kunnen. Zij beslissen immers zelf telkens opnieuw dat ze die wandeling zullen maken’, aldus Nathalie.
Die wandeling kan, maar hoeft niet alleen te worden afgelegd. Wie samen met een ander op pad gaat, voelt zich vaak diep verbonden. ‘Zelfs al praat je niet de hele tijd, maar ben je gewoon samen aan het stappen. Elkaar begrijpen zonder iets te zeggen, door samen de ene voet voor de andere te zetten, dat kan heel intens zijn’, besluit Nathalie.