Een ambitieus en effectief kankerbeleid. Daar wil Kom op tegen Kanker meer dan ooit werk van maken. In aanloop naar de nationale en regionale verkiezingen op 9 juni 2024 stellen we daarom onze prioriteiten voor. Dat doen we met een memorandum. Bedoeling is om politieke partijen te informeren en inspireren en hen concrete beleidsvoorstellen aan te reiken om op te nemen in de partijprogramma’s en regeerakkoorden.
Het volledige memorandum lees je hier.
Hieronder ontdek je onze voornaamste aanbevelingen en voorstellen.
Zet meer in op gezond leven
Tabaksgebruik, ongezonde voedingsgewoonten, alcoholgebruik en een gebrek aan beweging verhogen het risico op kanker aanzienlijk. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is meer dan 40 procent van de kankers dan ook te vermijden. Door een gezonde levensstijl en leefomgeving te stimuleren en op een laagdrempelige manier informatie hierover te verspreiden, helpt de overheid om het aantal kankers te verminderen. We pleiten er ook voor om minstens 5 procent van het gezondheidsbudget in preventie te investeren en een datagedreven preventiebeleid te voeren.
Naar een rookvrije generatie
Bijna 90 procent van de rokers begon als adolescent. Het is dan ook enorm belangrijk om te voorkomen dat jongeren beginnen te roken. Als we de ambitie - een rookvrije generatie tegen 2040 - willen halen, zijn bijkomende en scherpere maatregelen nodig om jongeren van de sigaret te houden. Zo vragen we onder meer een jaarlijkse substantiële verhoging van de accijnzen op tabak. Hiernaast moeten er dringend strengere regels komen rond elektronische sigaretten, want deze zijn erg in opmars bij jongeren. We pleiten ook voor een rookverbod op alle horecaterrassen, want zien roken doet roken.
Verschuif de norm rond alcohol
Wist je dat alcohol de kans op zeven types kanker vergroot? De idee dat alcohol normaal is en er altijd en overal bij hoort, moet volgens ons dan ook verdwijnen. De overheid kan hierin een erg belangrijke rol spelen, zoals eerder ook gebeurde bij de normverschuiving rond roken. Hiervoor vraagt Kom op tegen Kanker onder meer om alcohol duurder te maken en de leeftijdsgrens voor alle alcoholische dranken op te trekken naar 18 jaar. Om mensen (meer) bewust te maken van de risico’s op kanker door alcoholgebruik, pleiten we voor het invoeren van gezondheidsinformatie op het etiket van alcoholische dranken.
Maak de leefomgeving gezonder
Ook factoren in onze leefomgeving beïnvloeden het risico op kanker. Zo verliezen we in Vlaanderen gemiddeld 15 gezonde levensmaanden door fijn stof. Daarom dringt Kom op tegen Kanker aan op een ambitieuzer Vlaams luchtbeleidsplan met een concrete strategie om vervuilende houtkachels te laten verdwijnen. Daarnaast vragen we betere sensibilisering rond hormoonverstorende stoffen en meer onderzoek naar de impact ervan op kanker. Omdat in Vlaanderen naar schatting nog zo’n 2,3 miljoen ton asbest in gebouwen zit, vraagt Kom op tegen Kanker ook een versnelde uitrol van het Actieplan Asbestafbouw.
Naar een meer performante kankerscreening
De technologie staat niet stil, ook niet in de gezondheidszorg. Het is dan ook erg belangrijk om nieuwe screeningstesten en -technieken om kanker op te sporen goed op te volgen en, indien geschikt, ook toe te passen. Op dit moment krijgen jaarlijks ruim 1,6 miljoen Vlamingen een uitnodiging voor de bevolkingsonderzoeken naar kanker. Het is de taak van de overheid om burgers hierover goed te informeren, met bijzondere aandacht voor mensen met een lage sociaal-economische status. Kom op tegen Kanker vraagt ook de leeftijdscriteria voor deze bevolkingsonderzoeken regelmatig te herbekijken.
Toegankelijkheid van de zorg
Ons land kampt met een grote gezondheidsongelijkheid. Mensen met een laag inkomen hebben na een kankerdiagnose bijvoorbeeld een lagere overlevingskans. Om deze ongelijkheid weg te werken, is het belangrijk om de zorg voor àlle patiënten toegankelijk te maken. Dat kan onder meer door een automatische toekenning van de verhoogde tegemoetkoming en een verplichte toepassing van de derdebetalersregeling voor ambulante zorgen voor iedereen. Kom op tegen Kanker vraagt ook een verdere afbouw van de ereloonsupplementen bij artsen en financiering voor sociaal tolken wanneer deze essentieel zijn voor kwaliteitsvolle zorg.
Nieuwe behandelingen snel ontwikkeld en beschikbaar
Het is de pijnlijke realiteit: nieuwe behandelingen en geneesmiddelen die commercieel niet interessant zijn, geraken amper tot bij de patiënt. Kom op tegen Kanker vraagt meer overheidssteun voor klinische studies waarin de bedrijfswereld geen interesse heeft, onder meer naar betere behandelingen voor kinderen met kanker. Vergunningsprocedures moeten ook toegankelijker worden voor niet-commerciële spelers. Faire prijzen voor geneesmiddelen zijn een absolute voorwaarde. We pleiten dan ook voor meer transparantie, prijscompetitie en meer Europese samenwerking.
Garandeer de beste zorg voor alle kankerpatiënten
Vandaag is de zorg voor zeldzame en complexe kankers over te veel ziekenhuizen verspreid. Hierdoor is het onmogelijk om kankerpatiënten overal de beste zorg te bieden. We vragen een planning voor de oprichting van referentiecentra voor àlle zeldzame en complexe kankers. Deze moeten netwerken vormen met andere ziekenhuizen. Ook de AYA-expertisecentra - voor jongeren met kanker - moeten verder uitgebouwd worden. Omdat thuisverpleegkundigen en huisartsen vaker met de noden van kankerpatiënten te maken krijgen, pleiten we er tot slot voor om oncologische expertise te verankeren in deze eerstelijnszorg.
Meer aandacht voor de levenskwaliteit van de patiënt
Kanker heeft niet alleen een enorme fysieke impact, ook de mentale en emotionele gevolgen zijn groot. Daarom vinden we dat psychosociale zorg een integraal onderdeel moet zijn van de kankerzorg, en dat voor alle patiënten en hun naasten. Kom op tegen Kanker vraagt de overheid ook om alle drempels om opnieuw te gaan werken, studeren of een verzekering af te sluiten na kanker, weg te nemen. Tot slot moeten er een pak meer middelen worden vrijgemaakt voor palliatieve zorg. Dit is een basisrecht dat voor iedereen die niet meer kan genezen, gegarandeerd moet zijn.
Realisaties
Dankzij beleidswerk van Kom op tegen Kanker werden de voorbije jaren heel wat belangrijke en mooie dingen gerealiseerd. En dat maakt een wereld van verschil. Niet alleen voor kankerpatiënten, want veel verbeteringen en impact die we realiseren, komen ook mensen met andere chronische aandoeningen ten goede.
Dit zijn de voornaamste realisaties uit ons vorige memorandum ( 2019-2024)
Samen met een aantal andere organisaties lanceerde Kom op tegen Kanker in mei 2018 Generatie Rookvrij. Daarmee zorgen we ervoor dat de generatie die geboren is vanaf 2019 rookvrij kan opgroeien. Dit principe werd opgenomen in zowel het Vlaamse als het federale regeerakkoord. Heel wat van onze maatregelen hierrond zijn intussen gerealiseerd:
- Er zijn verschillende accijnsverhogingen op tabak doorgevoerd. De substantiële verhoging van 2021 leidde tot een prijsstijging van ruim 10 % voor een pakje sigaretten en 15 % voor een pakje roltabak.
- Sinds 1 november 2019 is de verkoop van tabaksproducten aan minderjarigen verboden.
- Neutrale sigarettenpakjes zijn sinds 1 januari 2020 verplicht.
- Sinds 6 juli 2020 geldt een verbod op roken in de wagen als er minderjarigen bij zijn.
- Een algemeen verbod op reclame voor tabaksproducten is sinds 1 januari 2021 van kracht.
- Sinds 1 januari 2023 zijn alle treinperrons in Belgische stations rookvrij.
Kom op tegen Kanker leverde ook heel wat input voor de ‘Interfederale Strategie 2022-2028 voor een rookvrije generatie’, met daarin 15 doelstellingen die in de loop van de komende jaren gerealiseerd moeten worden. Op onze vraag engageren alle federale, regionale en gemeenschapsministers zich ook samen in de strijd tegen roken.
In zes ziekenhuizen in ons land komen er zorgteams met een coach, sociaal werker en psycholoog om AYA’s -jongeren van 16 tot 35 jaar met kanker- te ondersteunen en begeleiden. Omdat zij leeftijdsspecifieke noden en problemen hebben, is zorg op maat heel erg nodig. Het is een thema waar Kom op tegen Kanker zich al jaren voor inzet.
Op onze vraag ontving vicepremier en minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke in juli 2022 een delegatie AYA’s op zijn kabinet voor een gesprek. Tijdens het bezoek deelden de AYA’s hun ervaringen over wat het betekent om als jonge persoon met kanker geconfronteerd te worden. Later dat jaar kondigde de minister op een beleidsevent van Kom op tegen Kanker aan dat hij budget vrij zal maken om zorgteams te financieren.
- Het federale parlement keurde in oktober 2022 een wetsvoorstel goed dat het recht om vergeten te worden bij verzekeringen uitbreidt. Dit houdt in dat een verzekeraar na een bepaalde termijn geen verzekering mag weigeren of geen medische bijpremie mag aanrekenen bij een persoon die kanker heeft gehad. Door deze uitbreiding worden de schuldsaldoverzekering en de arbeidsongeschiktheidsverzekering (ook bekend als de verzekering gewaarborgd inkomen) veel toegankelijker voor ex-kankerpatiënten. Lees meer
- Sinds 1 januari 2023 kan vastbenoemd onderwijspersoneel na een langdurige ziekte makkelijker terugkeren naar de klas. Zo kunnen leerkrachten opnieuw beginnen werken aan minder dan 50 %. Ook personeel dat geen ziektedagen meer heeft kan nu, in tegenstelling tot voordien, geleidelijk weer toewerken naar een voltijdse werkhervatting. Het zijn belangrijke stappen in een re-integratie op maat. Lees meer
- De financiële bescherming van kwetsbare (kanker)patiënten werd beter door het plafond van de sociale maximumfactuur te verlagen. Hierdoor moeten mensen met een laag inkomen nooit meer dan 250 euro per jaar aan medische kosten betalen. Deze maatregel maakt voor zo'n 95.000 mensen in armoede een enorm verschil. Er kwam ook een betere terugbetaling van vervoersonkosten. Lees meer
Ook de Alliantie voor een Rookvrije Samenleving - waarvan Kom op tegen Kanker deel uitmaakt - heeft een nieuw memorandum klaar. Hierin staan acht maatregelen die absolute prioriteit verdienen als we de ambitie van een rookvrije generatie willen waarmaken.
Het memorandum 2024 van de Alliantie voor een Rookvrije Samenleving lees je hier.