Heel wat patiënten stellen zorg uit

Kom op tegen Kanker vraagt maatregelen

Delen

Mensen merken het dagelijks in hun portefeuille en ook de media berichten er voortdurend over: het leven is veel duurder geworden. Alle prijzen (energie, voedsel, vervoer ...) stijgen tot een ongekende hoogte waardoor mensen de knip op de beurs houden of soms zelfs grote financiële problemen krijgen.
Maar betekent dit ook dat zij bepaalde zorg gaan uitstellen? Als blijkt dat mensen zorg uitstellen, dan vindt Kom op tegen Kanker het haar taak om de toegankelijkheid van de gezondheidszorg opnieuw onder de aandacht te brengen.  

Het uitstellen van zorg is niet iets wat zich enkel in onze huidige economische context stelt. In de meest recente gezondheidsenquête van 2018 gaf 9,1% van de huishoudens reeds aan dat ze zorg om financiële redenen moesten uitstellen. 18,4% van de huishoudens met de laagste inkomens moest zorg uitstellen tegenover 2,5% van de huishoudens met de hoogste inkomens.  
Om dit verder te onderzoeken, lanceerden we op onze sociale media een korte bevraging. Deze leverde in minder dan een week tijd 156 reacties op. De vragenlijst werd vooral door kankerpatiënten ingevuld maar ook door patiënten met andere chronische aandoeningen. 
 

1 op 2 ondervraagden stelt zorg uit

Van de respondenten die onze bevraging invulden (N=156), geeft één op twee aan dat zij zorg en/of hulp uitstellen (49,6% of N=75). 40% van hen geeft aan dat zij ook nog andere personen kennen die zorg of hulp uitstellen.
Dit resultaat is geen representatieve peiling en kan uiteraard niet veralgemeend worden naar de algemene bevolking. Toch zijn de snelheid waarmee de reacties binnenkwamen en het hoge percentage personen dat zorg uitstelt, vrij verontrustend.

Dokter patiënt

Wanneer we dieper ingaan op de soorten zorg die worden uitgesteld, dan zien we volgende meest voorkomende antwoorden: tandzorg (N=29), kinesitherapie  (N=24) en psychologische hulp (N=15). Ook consultaties aan specialisten worden uitgesteld (N=20), vooral bij de gynaecoloog, dermatoloog en plastisch chirurg (borstreconstructie). Er wordt ook een aantal keren vermeld dat men bepaalde medicatie (voorlopig) niet aankoopt (N=9), onder meer medicatie voor bijwerkingen of medicatie die niet of beperkt wordt terugbetaald. Opvallend is dat mensen vooral zorg met een groot persoonlijk aandeel of zonder verplichte derdebetalersregeling uitstellen. 

Wat in het oog springt bij de resultaten is dat de helft van de personen die zorg uitstelt, geen verhoogde tegemoetkoming heeft. (De verhoogde tegemoetkoming is een maatregel om de zorg betaalbaar te maken.) Hiervoor zien wij twee mogelijke oorzaken. 

  • Ofwel gaat het om mensen die geen verhoogde tegemoetkoming hebben hoewel ze er wel recht op hebben. De reden hiervoor kan zijn dat hun inkomen recent gewijzigd is en dat de ziekenfondsen nog niet over de meest recente inkomensgegevens beschikken. Ziekenfondsen hebben dit heikele punt al meermaals in de media aangehaald en vragen om te blijven zoeken naar manieren om de aanvraag voor de verhoogde tegemoetkoming zo eenvoudig mogelijk te maken of zelfs te automatiseren. Dit gebeurt vandaag reeds voor de mensen met een handicap of met een leefloon maar nog niet voor andere categorieën van mensen. 
  • Ofwel gaat het om mensen die geen recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming omwille van een te hoog inkomen maar die toch financiële problemen ondervinden en daarom zorg uitstellen. Dit laatste is, indien het klopt, erg zorgwekkend en dient verder te worden onderzocht.
     
Dokter patiënt ziekenhuis


Aanbevelingen

De voorbije jaren deed Kom op tegen Kanker al verschillende voorstellen om de gezondheidszorg toegankelijk te houden en te zorgen dat mensen hun zorg niet uitstellen.
Sommige aanbevelingen staan al op de agenda van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke, zo blijkt uit zijn antwoord op recente parlementaire vragen. We zetten ze hieronder graag nog eens in de verf in de hoop op een snelle realisatie.   

  • Zorg voor een verplichte derdebetalersregeling 

Om te vermijden dat patiënten hun consultatie bij de kinesitherapeut of de tandarts uitstellen, moet er een verplichte derdebetalersregeling komen voor bepaalde zorgverleners in de eerstelijnszorg. Hierdoor betaalt de patiënt enkel  remgeld en hoeft die het bedrag van de geneeskundige verstrekking niet voor te schieten. Sinds 1 januari 2022 kan iedere zorgverlener de derdebetalersregeling toepassen maar die is hiertoe niet verplicht, behalve in bepaalde gevallen (bijv. wanneer de patiënt een verhoogde tegemoetkoming heeft of bij raadplegingen op afstand). Door de derdebetalersregeling verplicht te maken, moet de zorgverlener zelf niet de inschatting maken of de patiënt een derdebetalersregeling nodig heeft of niet. En bovendien hoeft de patiënt er zelf ook niet naar te vragen, wat stigmatisering kan voorkomen.  

  • Meer geconventioneerde artsen en beperking van ereloonsupplementen

Wanneer patiënten beroep doen op geconventioneerde artsen, weten ze op voorhand perfect wat hun persoonlijk aandeel is. Het is echter steeds moeilijker om een consultatie bij een geconventioneerde arts vast te leggen. Kom op tegen Kanker vraagt om de ereloonsupplementen tot het minimum te beperken en een voldoende groot aandeel van geconventioneerde artsen, in iedere regio en in elke discipline. Daarnaast moeten patiënten ook beter geïnformeerd worden over wat een geconventioneerde arts is en waar ze deze informatie terugvinden.  

  • Betere terugbetaling van preventieve tandzorg na een oncologische behandeling

Voor de financiële toegankelijkheid van de tandzorg verwijzen we naar ons rapport van 2016 ‘De kosten van tandzorg voor mensen met kanker’ waarin we een betere terugbetaling vragen voor implantaten en preventieve tandzorg na een oncologische behandeling. Er is al een belangrijke stap gezet: sinds 2020 is er een betere terugbetaling van moeilijke tandherstellingen bij kankerpatiënten met een kaakbot dat aangetast is door een operatie of radiotherapie. We vragen daarnaast dat er in het oncologisch zorgtraject meer aandacht komt voor een goede tandpreventie. Behandelingen zoals chemotherapie kunnen immers ook een impact hebben op het gebit.

  •  Betaalbare psychologische ondersteuning

Ook betaalbare psychologische ondersteuning is belangrijk bij een diagnose en tijdens/na de oncologische behandeling. Sinds 2019 zijn er achtereenvolgens door minister De Block en minister Vandenbroucke stappen gezet om psychologische zorg financieel toegankelijk te maken, maar niet iedereen kan er in de praktijk beroep op doen. Zo treden niet alle psychologen toe tot de overeenkomst voor terugbetaalde zorg en patiënten weten vaak niet welke psychologen wel en welke niet terugbetaalde psychologisch zorg kan bieden. Kom op tegen Kanker vraagt dat er voldoende betaalbare psychologische zorg is met ook de nodige expertise in de oncologie.