Delen
Voor veel Europese landen is het een uitdaging om een vlotte toegang tot nieuwe, waardevolle kankermedicatie te verzekeren. Een verregaande samenwerking tussen Europese staten is een deel van de oplossing, stelt de Europese koepelorganisatie ECL (European Cancer Leagues) in een recent gepubliceerd rapport. Ward Rommel, voorzitter van de ‘Task Force Access to Medicines’ van ECL: ‘De Europese staten moeten meer samenwerken. Bovendien roept ECL de Europese Unie op om een rol te spelen, bijvoorbeeld door een centrale aankoop van kankermedicatie’.
Burgers van verschillende Europese landen hebben een erg ongelijke toegang tot nieuwe kankermedicatie. Het is voor overheden moeilijk om in een snelle terugbetaling te voorzien omdat de prijzen van nieuwe medicatie hoog oplopen. Het helpt niet dat er vaak nog onzekerheid is over de meerwaarde op het moment dat een medicijn op de markt komt. Verschillende ECL-leden stellen ook vast dat er in hun land tekorten aan oudere geneesmiddelen ontstaan. Dat alles is voor kankerpatiënten uiteraard een probleem: beschikbaarheid van oudere medicatie en snelle toegang tot waardevolle, nieuwe medicatie zijn van levensbelang.
Europese landen pakten het geneesmiddelenbeleid tot nu toe sterk gefragmenteerd aan, maar het bewustzijn groeit dat meer Europese samenwerking nodig is. Zo ontstonden er al verschillende internationale samenwerkingsverbanden. België behoort samen met Nederland, Luxemburg, Oostenrijk en Ierland tot de Beneluxa-samenwerking. Twee andere voorbeelden zijn de ‘La Valletta-verklaring’ met landen uit Zuid-Europa, en Finose, een samenwerking tussen Finland, Noorwegen en Zweden.
In een recent rapport onderzoekt de Task Force Access to Medicines van ECL deze initiatieven. Op 9 december reflecteerden academici en beleidsverantwoordelijken van EU-lidstaten, de Europese Commissie en de Europese afdeling van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO over deze analyse op een online conferentie.
Europese landen pakten het geneesmiddelenbeleid tot nu toe sterk gefragmenteerd aan. Het bewustzijn groeit dat meer Europese samenwerking nodig is.
Vier niveaus van samenwerking
In navolging van een rapport van de WHO onderscheidt het ECL-rapport vier niveaus van samenwerking. ECL roept de Europese Commissie en de lidstaten op de verschillende internationale en supranationale samenwerkingsverbanden verder te versterken, op de vier niveaus.
Bij het eerste niveau, geïnformeerde aankoop, wisselen landen informatie uit over prijzen en aanbieders. Gecoördineerde geïnformeerde aankoop gaat een stap verder. Landen doen samen marktonderzoek, ze verzamelen samen informatie over prijzen en het aanbod. Een voorbeeld is het International Horizon Scanning Initiative (IHSI). Acht landen, waaronder België, werken samen om informatie te verzamelen over geneesmiddelen die in ontwikkeling zijn en binnenkort op de markt zullen komen. Horizon scanning helpt overheden om prioriteiten te stellen en op voorhand duidelijk te maken wat ze voor een bepaald medicament willen betalen. Door ’Gecoördineerde geïnformeerde aankoop’ kunnen landen de krachten bundelen bij het evalueren van de meerwaarde van medicatie (Health Technology Assessment, HTA). Ze staan ook sterker om van de industrie te eisen dat die onzekerheden over een medicament wegwerkt door bijkomend onderzoek. Momenteel spreken overheden en bedrijven geheime prijskortingen af over nieuwe medicatie. Dat heeft negatieve gevolgen. Er ontstaat bijvoorbeeld een onevenwicht tussen firma’s die de verschillende reële prijzen kennen, en de overheden die deze informatie niet hebben. Eén land op zich kan moeilijk afstappen van die geheime prijskortingen, maar in een internationaal of Europees verband lukt dat wel.
Als een gezamenlijke Europese aankoop van COVID-19-vaccins mogelijk is, waarom zouden we die methodiek van gemeenschappelijke aankoop ook niet verkennen bij de aanschaf van dure kankermedicatie?
Een vorm van samenwerking die nog verder gaat, zijn gezamenlijke prijsonderhandelingen. Hier liet het Beneluxa-initiatief al enkele successen optekenen. België, Ierland en Nederland onderhandelden in 2021 een gezamenlijke prijs voor Zolgensma, een gentherapie voor de zeldzame ziekte SMA. In 2018 deden België en Nederland dat al voor Spinraza, een behandeling voor dezelfde aandoening.
De meest doorgedreven vorm van samenwerking is de gezamenlijke aankoop: een centraal, supranationaal orgaan voert de onderhandeling en koopt aan, in naam van de deelnemende landen. De onderhandelingen door de Europese Commissie over de aanschaf van COVID-19-vaccins is een recent voorbeeld. Dankzij dat programma kregen alle EU-burgers gelijktijdig en tegen een betere prijs toegang tot hetzelfde aanbod van vaccins.
Naar een gezamenlijke aankoop van dure kankermedicatie?
Als een gezamenlijke Europese aankoop van COVID-19-vaccins mogelijk is, waarom zouden we die methodiek van gemeenschappelijke aankoop ook niet verkennen bij de aanschaf van dure kankermedicatie? Zo kan Europa de marktmacht van zijn 450 miljoen inwoners gebruiken. Uiteraard moeten ook die onderhandelingen gepaard gaan met een grondige evaluatie van de meerwaarde (HTA) van geneesmiddelen en moeten ze transparantie over het onderhandelde contract garanderen.
De Europese Commissie zou de ondersteuning van samenwerkingsverbanden zoals Beneluxa en de gezamenlijke Europese aankoop van dure medicatie moeten opnemen in zijn farmaceutische strategie. Dat initiatief moet ervoor zorgen dat betaalbaarheid en beschikbaarheid van nieuwe medicatie gegarandeerd is en dat de industrie tegelijk blijft investeren in onderzoek en ontwikkeling.
Naast de Europese Unie kan ook de WHO een rol spelen. De Europese afdeling van de WHO en de Noorse regering startten samen het Oslo Medicines Initiative op. Dat initiatief zoekt naar een nieuwe visie op de samenwerking tussen de publieke en de private sector, om zo de toegang tot nieuwe, effectieve en dure medicatie te verbeteren. De Task Force Access to Medicines van ECL roept de WHO op om binnen dat initiatief de verschillende sporen van internationale en supranationale samenwerking te onderzoeken en te ondersteunen.
Thema's:
Beleid
Betaalbaarheid
Biomedisch
