Een gezond gewicht is een gedeelde verantwoordelijkheid

Kom op tegen Kanker pleit voor beleidsmaatregelen die gezonde voeding toegankelijker en vanzelfsprekender maken én voor een passende behandeling voor mensen met gewichtsproblemen. Eén op de twee Belgen heeft overgewicht en krijgt vaak te horen dat hij gezonder moet leven, maar hoe doe je dat in een maatschappij waarin ongezonde verleidingen voortdurend om de hoek loeren?  

In België kampt 49 % van de bevolking met overgewicht. Dat wil zeggen dat hun body mass index (BMI), die je berekent door je gewicht te delen door je lengte in het kwadraat (kg/m2), minstens 25 bedraagt. Een deel van hen (16 %) lijdt aan zwaarlijvigheid of obesitas (BMI ≥ 30).  Overgewicht ontstaat wanneer er een onevenwicht is tussen de energieopname en het energieverbruik. Je lichaam slaat de overtollige energie dan op als vet.  

In tegenstelling tot wat lang gedacht werd, is vet niet zomaar een hoopje blubber. Integendeel, vet is een actief orgaan dat heel wat  hormonen produceert. Hormonen die de werking van  andere organen in ons lichaam beïnvloeden. Op die manier vormen overgewicht en zeker zwaarlijvigheid de toegangspoort tot het ontwikkelen van aandoeningen zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en sommige kankers.  Zwaarlijvigheid moet dan ook beschouwd worden als een chronische ziekte.  

Voortdurend in verleiding 

Het is een taak van de overheid om overgewicht en zwaarlijvigheid te helpen voorkomen. Traditioneel doet ze dat door in te zetten op het informeren en bewustmaken over gezond eten en bewegen via campagnes, infosessies, brochures … Maar dat is onvoldoende. Want weten wat gezonde keuzes zijn is nog geen synoniem voor gezonde keuzes maken. Ook omgevingsfactoren spelen een grote rol. We leven in een dikmakende (obesogene) samenleving. (Ongezonde) voeding is 24/7 voorhanden. Frisdrank(automaten), fastfood en andere ongezonde snacks brengen ons voortdurend in verleiding.  Bovendien is ongezonde voeding nog altijd veel goedkoper dan de gezonde variant.  

Kiezen voor een gezonde levensstijl kunnen we alleen als ook de overheid daarvoor de nodige inspanningen levert. Daarom vraagt Kom op tegen Kanker om gezonde voeding toegankelijker en ongezonde voeding duurder en minder beschikbaar te maken. Om voldoende groene ruimte te voorzien die beweging stimuleert, zoals bossen, parken en speeltuinen. Om te zorgen voor een ruim aanbod aan veilige wandel- en fietspaden dat actieve verplaatsingen stimuleert. Om afspraken te maken met de voedingsindustrie om het aandeel vetten, suikers en zout in bewerkte voedingswaren sterk te beperken en reclame rond junkfood sterk te beperken. Kortom, om van gezonde keuzes gemakkelijke, betaalbare, aantrekkelijke en evidente keuzes te maken. 

Niet alleen een kwestie van voeding en beweging 

Als we met zijn allen gezonder zouden eten en meer zouden bewegen zou ons dat al een heel eind op weg helpen, maar de gewichtsproblematiek is complexer dan dat. Deze ziekte kán veroorzaakt worden door een ongezonde levensstijl, maar ook door genetische aanleg, medische behandelingen, stress, te weinig slaap of een combinatie van deze factoren.   

Ook onze leefomgeving wordt meer en meer erkend als een belangrijke speler die hiertoe kan bijdragen. Overmatige blootstelling aan hormoonverstorende stoffen tijdens de eerste zes levensmaanden bijvoorbeeld, leidt tot een verstoring van de hormonen die je hongergevoel en je stofwisseling regelen en tot meer kans op zwaarlijvigheid op volwassen leeftijd. Europa moet dringend werk maken van de identificatie van deze stoffen, de wetgeving aanpassen en burgers beter beschermen. België ging in 2019 goed van start met de opmaak van een nationaal plan voor hormoonverstoorders, maar door de strijd tegen COVID-19 is het plan nog niet af.  Hoog tijd dus om een versnelling hoger te schakelen. 

Erken en behandel zwaarlijvigheid als een ziekte 

Voorkomen is beter dan genezen. Dat is zeker ook voor zwaarlijvigheid het geval. Want wanneer je kampt met zwaarlijvigheid is minder eten en meer bewegen vaak onvoldoende om een gezond gewicht te bereiken. Het lichaam heeft zich aangepast. Het hormoonevenwicht is verstoord. Zwaarlijvigheid zou hier in België dan ook beschouwd moeten worden als een ziekte zoals dat in Italië, Nederland en Portugal het geval is. En zoals ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat doet, want die bestempelt zwaarlijvigheid als een chronische, invaliderende en mogelijk dodelijke ziekte.  

Een ziekte dus die meer vraagt dan enkel wat levensstijlaanpassingen. Een ziekte die multidisciplinair moet worden aangepakt. Daar zouden we veel bij winnen. Vanuit gezondheidsperspectief, want zwaarlijvigheid is de voorloper van veel andere ziektes. Vanuit economisch perspectief, omdat al deze ziektes een enorme kost met zich meebrengen. Vanuit maatschappelijk perspectief, want mensen met overgewicht worden op de werkvloer, in het dagelijks leven en ook in de gezondheidszorg vaak gediscrimineerd. En dat is onaanvaardbaar, vindt Kom op tegen Kanker. Het wordt dringend tijd dat we stoppen met overgewicht  te veroordelen en de verantwoordelijkheid ervoor volledig in de schoenen van het individu te schuiven. Alleen als we beseffen dat gezondheid geen kwestie is van elk voor zich, maar van allemaal samen, kunnen we daadwerkelijk stappen vooruit zetten.