Steun bij onderwijs

Naar een flexibelere werkhervatting voor vastbenoemd onderwijspersoneel

Een knelpunt in de sociale bescherming

Delen

Bij de Kankerlijn van Kom op tegen Kanker horen we regelmatig verhalen van (ex-)kankerpatiënten die als vastbenoemd onderwijspersoneel moeilijkheden ervaren bij hun werkhervatting. Die problemen komen vaak voort uit een regelgeving die te weinig ruimte biedt voor een re-integratie op maat. Kom op tegen Kanker pleit daarom voor een gedeeltelijke werkhervatting, op maat van de (ex-)patiënt. 

Het verhaal van Karolien (fictieve naam) is hierbij opvallend, maar helaas niet uniek. Zij is een vastbenoemde kleuterleidster van 44 jaar oud en werd op tijdelijk ziektepensioen gesteld toen zij herstellend was van borstkanker. 

Na haar diagnose was Karolien een tijd out door borstkanker. Initieel ga je dan als vastbenoemde in het onderwijs in ziekteverlof. Dat ziekteverlof is echter beperkt tot het aantal ziektedagen dat je tot op dat moment in je carrière hebt opgebouwd (per 12 maanden anciënniteit heb je recht op 30 dagen betaald ziekteverlof). Als je echter, zoals bij een ernstige ziekte als kanker, voor langere tijd arbeidsongeschikt bent, geraakt dit gespaarde ziektekrediet na een tijd op. Je komt dan in de ‘terbeschikkingstelling wegens ziekte’ terecht. Vervolgens krijg je een oproep van Medex, het Bestuur Medische Expertise. Dat is een federale instelling die valt onder de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en onder meer expertises uitvoert in opdracht van de overheid. Medex zal nagaan of je je werk kunt hervatten, of dat je wegens ziekte op pensioen wordt gestuurd omdat men geen directe re-integratiemogelijkheden ziet. 

Halftijds of medisch pensioen

Bij dat laatste punt zit vaak het probleem: Medex heeft namelijk maar beperkte mogelijkheden om mensen in deze situatie met enkele aanpassingen terug aan het werk te laten gaan. Zo kan het beslissen dat je je ‘ambt terug kunt opnemen met een halve dagtaak’. Dat houdt in dat je halftijds je functie herneemt. Dat kan echter maximaal gedurende 90 kalenderdagen - wat vaak veel te kort is voor mensen die herstellen van kanker en de behandeling ervan. Ook het feit dat je niet voor minder dan 50 % kan starten is meteen een grote drempel voor veel patiënten.

Medex heeft geen mogelijkheden om je weer te laten starten in je eigen functie met een tewerkstellingspercentage van minder dan 50 %. Hierdoor gebeurt het dat mensen bij gebrek aan andere opties op vervroegd medisch pensioen worden gestuurd, zoals dit bij Karolien op 44-jarige leeftijd het geval was. Met alle gevolgen van dien: het pensioenbedrag wordt namelijk gebaseerd op de tot dan toe afgelegde carrière. Als men veel vroeger dan de normale pensioenleeftijd met pensioen wordt gestuurd, is het maandelijkse bedrag dus zeer beperkt. De beslissing van Medex is in het geval van Karolien extra opvallend omdat haar eigen arts nochtans aangaf dat zij op termijn het werk gedeeltelijk kon hervatten …

Rigide regelgeving

Dat brengt ons bij een ander gevolg van de rigide regelgeving over het deeltijds hervatten. In het geval dat je ziektedagen uitgeput zijn, kun je naast de door Medex toegekende ‘wederaanpassing met halve dagtaak’ gedurende maximum 90 dagen, namelijk enkel deeltijds hervatten in het kader van het ‘langdurig verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte’. Dat regime kan onder meer worden opgestart na de periode van ‘wederaanpassing met halve dagtaak’. In dat regime worden de geleverde prestaties volledig betaald, terwijl de uren waarop men ziekteverlof heeft à rato van 60% worden betaald. Dat verlof heeft echter een aantal bijkomende belemmeringen: het tewerkstellingspercentage moet tussen de 50 en de 75% zijn en je arts moet verklaren dat je voor de rest van je loopbaan niet meer voltijds kan werken. Hierdoor kan er niet gesproken worden van een echt progressieve werkhervatting wanneer je geen opgespaarde ziektedagen meer hebt. Zeker voor jonge mensen in het onderwijs en voor wie vanuit een andere sector naar het onderwijs is gekomen en dus slechts een beperkt ziektedagenkrediet heeft, vormt dit een belemmering in de mogelijkheden tot hervatting.

Dit was ook het geval voor Anneleen (fictieve naam). Zij was tien jaar voltijds aan de slag als vastbenoemd kleuteronderwijzeres toen ze borstkanker kreeg. Ze was hierdoor van september tot mei afwezig. Daardoor waren haar ziektedagen op. Toen ze in mei opnieuw aan het werk wou, wilde ze dat graag eerst deeltijds doen, om even te wennen aan het werkritme en pas daarna weer voltijds te gaan werken. Die progressieve werkhervatting kon niet omdat haar ziektedagen op waren. Een oproeping voor Medex voor een mogelijke ‘wederaanpassing met halve dagtaak’ (om zo gedurende maximum 90 dagen aan 50% te hervatten) kan dan weer een hele tijd op zich laten wachten. 

Zij is daarom meteen voltijds opnieuw moeten beginnen. Dat was absoluut niet evident, aangezien een deeltijdse hervatting aangewezen was. Daarbovenop moest ze enkele jaren later een geplande borstreconstructie uitstellen naar de zomermaanden, omdat haar ziektedagen op waren en omdat ze anders een te groot inkomensverlies zou hebben geleden. Als de ziektedagen op zijn, valt zij namelijk terug op een wachtgeld dat afhankelijk van de anciënniteit tussen de 50 en de 75% van de normale wedde ligt. Mensen met een werknemersstatuut zouden in dezelfde situatie recht hebben op een gewaarborgd loon gedurende de eerste 30 dagen afwezigheid en dus geen inkomensverlies lijden.

Ook als je nog wel ziektedagen hebt, gelden er beperkingen bij de deeltijdse hervatting na ziekte. Je kunt gebruik maken van het ‘verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte’, maar je moet hierbij ook wel minstens aan 50 % hervatten. Wil je aan minder dan halftijds weer starten, dan kan dit niet via een systeem van gedeeltelijke werkhervatting zoals dit in de privé-sector gangbaar is (waarbij je je loon voor gepresteerde dagen combineert met (een deel van) je ziekte-uitkering). Je kunt als vastbenoemd personeelslid wel vragen om minder uren te presteren, met andere woorden vragen om een ‘contractaanpassing’. Het nadeel hiervan is dat je dan geen vergoeding krijgt voor de niet-gewerkte uren en dat je nadien, als je weer meer uren wilt werken, moet nagaan of er nog extra lesuren zijn waarvoor je je kandidaat kunt stellen. 

Beleidswerk Kom op tegen Kanker

Kom op tegen Kanker kaartte de beperkte mogelijkheden tot gedeeltelijke werkhervatting en het risico op te vroegtijdige pensionering van mensen die wel nog kunnen en willen hervatten de afgelopen jaren verschillende keren aan bij de bevoegde instanties. Helaas werd dit tot nu toe nog nooit aangepakt. Wij vragen daarom aan de Vlaamse minister van Onderwijs om meer rekening te houden met onderwijspersoneel dat na een periode van ziekte het werk gedeeltelijk wenst te hervatten. 

Kom op tegen Kanker pleit voor meer mogelijkheden voor gedeeltelijke hervatting voor onderwijspersoneel zoals dit ook het geval is bij werknemers die deeltijds wensen te hervatten. Zij kunnen vanuit arbeidsongeschiktheid het werk gedeeltelijk hervatten aan het percentage dat voor hen het meest aangewezen is. Opvallend is dat dit bij tijdelijk onderwijspersoneel wél mogelijk is zonder op voorhand vastgelegde maximum- of minimumpercentages, terwijl het voor het vastbenoemd personeel dus wel zeer streng is afgelijnd. 

Voorstellen

Om deze ongelijkheid weg te werken stellen we concreet de volgende maatregelen voor voor vastbenoemd onderwijspersoneel: 

  • Als iemand deeltijds weer wil gaan werken na ziekte, dan moet dit ook minder dan halftijds kunnen. En het moet minder dan halftijds kunnen in het ‘verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte’ en in het ‘langdurig verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte’.
  • Als iemand deeltijds weer wil gaan werken na ziekte, dan moet dat voor vastbenoemd personeel ook voor meer dan 75 % kunnen. Deze bovengrens uit het ‘langdurig verlof voor verminderde prestaties wegens ziekte’ wordt best afgeschaft. Daarnaast moet het ook mogelijk zijn om het tewerkstellingspercentage opnieuw op te bouwen binnen dat verlofstelsel. Zo kan iemand (waar aangewezen) ook geleidelijk aan toewerken naar een voltijdse hervatting. 

De Kankerlijn: realisaties en knelpunten 2021 

Het bovenstaande artikel over werkhervatting voor vastbenoemd onderwijspersoneel maakt deel uit van het jaarrapport 2021 van de Kankerlijn van Kom op tegen Kanker.

De Kankerlijn is behalve een infolijn ook een meldpunt voor problemen of moeilijkheden waar mensen mee geconfronteerd worden. Door individuele problemen van heel veel mensen samen te leggen, komen de grootste noden bovendrijven. Kom op tegen Kanker kan dankzij die meldingen opkomen voor de belangen van patiënten. 

Lees ook 

Thema's: Beleid Werk