Delen
Tien jaar geleden werd de Belgische horeca volledig rookvrij. Daardoor hebben we de voorbije jaren heel wat gezondheidswinst geboekt, maar de tabaksepidemie woedt nog steeds hevig voort. Kom op tegen Kanker roept de regering dan ook op om snel werk te maken van een ambitieus antitabaksplan om zo deze gezondheidsepidemie eindelijk een halt toe te roepen.
Tien jaar geleden schreven we geschiedenis. Op 1 juli 2011 werd de Belgische horeca volledig rookvrij. Eerder had het parlement al een nieuwe rookwetgeving goedgekeurd, waardoor het roken in de horeca aan banden werd gelegd, maar die bevatte nog uitzonderingen waardoor roken wél nog toegelaten was in cafés die geen verse eetwaren serveren en in casino’s. Na een procedure van Kom op tegen Kanker schrapte het Grondwettelijk Hof de uitzonderingen.
Een belangrijke stap vooruit voor de volksgezondheid, want bezoekers en horecawerknemers werden voortaan niet langer blootgesteld aan schadelijke tabaksrook en de kwalijke gevolgen ervan. Want niet alleen wie zelf rookt, maar ook wie (onvrijwillig) meerookt, ondervindt nadelige gezondheidseffecten. Zo is meeroken onder meer verantwoordelijk voor heel wat ernstige hart- en vaataandoeningen, ziekten van het ademhalingsstelsel en verhoogt het je risico op bepaalde kankers. Of met andere woorden: ook meeroken kost mensenlevens.
Mijlpaal met verstrekkende gevolgen
Eén ding is zeker: rookvrije omgevingen zorgen voor een grote gezondheidswinst. Uit onderzoek van de Universiteit Hasselt, in opdracht van Kom op tegen Kanker, blijkt bijvoorbeeld dat het stapsgewijs invoeren van wettelijke rookverboden in België (op de werkplek in 2006, in restaurants in 2007, in brasserieën en tavernes in 2010 en ten slotte in de volledige horeca in 2011) het aantal overlijden door hartaanvallen aanzienlijk teruggedrongen heeft. In Vlaanderen alleen al werden er dankzij die rookwetgeving sinds 2006 jaarlijks minstens 500 dodelijke hartinfarcten vermeden.
En de positieve gevolgen reiken verder dan louter de rechtstreekse gezondheidswinst, want het verbod had ook heel wat gunstige neveneffecten. Zo blijkt uit een enquête die Kom op tegen Kanker in 2014 liet uitvoeren dat rokende ouders als gevolg van het rookverbod in de horeca ook minder in huis gingen roken of zelfs helemaal niet meer rookten in het bijzijn van hun kinderen. Een goede zaak als je weet dat kinderen extra gevoelig zijn voor de schadelijke gevolgen van tabaksrook. Bij hen leidt meeroken onder meer tot een hoger risico op middenoorontsteking, ademhalingsstoornissen, astma en wiegendood.
Er sterven in ons land nog elke dag 40 mensen aan de gevolgen van roken en meeroken. We moeten in het antitabaksbeleid dringend een versnelling hoger schakelen.
Jong geleerd
Rookvrije omgevingen zorgen er ook voor dat jongeren minder beginnen met roken, dat rokers meer geneigd zijn om te minderen met roken of een stoppoging te ondernemen en dat ex-rokers minder risico lopen op herval omdat ze minder ‘in verleiding gebracht worden’. Rookvrije omgevingen dragen bovendien bij aan de denormalisering van roken en dat is van onschatbaar belang. Als niet roken de norm is zullen jongeren minder geneigd zijn zelf ooit met roken te beginnen. Als je weet dat bijna 90 % van de rokers voor zijn 21e met roken begonnen is, mag het duidelijk zijn dat voorkomen dat jongeren gaan roken cruciaal is om te verhinderen dat er steeds nieuwe rokers bijkomen.
Sinds het algemeen rookverbod in de horeca zijn er nog heel wat rookvrije omgevingen bijgekomen. En het worden er steeds meer. In het kader van Generatie Rookvrij maken bijvoorbeeld alsmaar meer gemeenten hun speelpleinen, sportterreinen en andere plekken waar veel kinderen komen rookvrij. Mechelen uitte onlangs het voornemen de treinperrons rookvrij te maken en recent besliste de Pro League vanaf volgend seizoen de sigaret permanent uit de stadions van de profclubs te bannen. Misschien kunnen al die mooie voorbeelden horecazaken wel inspireren om ook hun terrassen rookvrij te maken zodat we ook daar voortaan rookvrij kunnen genieten?
Hoog tijd voor een volgende stap
De droom om op een dag wakker te worden in een volledig rookvrije samenleving lijkt alsmaar dichterbij te komen, maar voorlopig blijft het jammer genoeg bij een droom. Als we naar de cijfers kijken blijkt de realiteit zelfs eerder een nachtmerrie. Elke dag opnieuw sterven er in ons land 40 mensen aan de gevolgen van roken en meeroken. Dat is onaanvaardbaar.
Alleen met een ambitieus en coherent pakket van elkaar versterkende maatregelen kunnen we de tabaksepidemie echt in de kiem smoren. De huidige regering beloofde in het Regeerakkoord werk te maken van zo’n ambitieus antitabaksplan. Kom op tegen Kanker roept de beleidsmakers op die belofte zo snel mogelijk waar te maken.
Accijnsverhogingen blijven daarbij de belangrijkste prioriteit, want hogere tabaksprijzen zijn de meest effectieve maatregel om het aantal rokers terug te dringen. Jongeren en rokers uit kwetsbare groepen zijn bovendien extra gevoelig voor prijsstijgingen. Voor jongeren verhogen prijsstijgingen de drempel om met roken te beginnen. Rokers uit kwetsbare groepen wijzigen hun rookgedrag het meest als de prijzen omhoog gaan. Maar dan moeten ze natuurlijk wel de mogelijkheid hebben om hun hardnekkige verslaving op een voor hen toegankelijke manier aan te pakken. Kom op tegen Kanker pleit er dan ook voor accijnsverhogingen te koppelen aan het laagdrempelig beschikbaar stellen van kwaliteitsvolle rookstophulp voor de kwetsbare groepen rokers.
Daarnaast zijn er nog heel wat andere maatregelen nodig. Een verbod op het uitstallen van tabaksproducten, bijvoorbeeld. En een drastische vermindering van het aantal verkooppunten. Tabak is het meest dodelijke consumentproduct aller tijden. Hoe kan je dan verantwoorden dat het haast letterlijk op elke straathoek en op elk moment van de dag te koop is?
Ja, tien jaar rookverbod in de horeca is een goede reden om te vieren, maar om te vermijden dat we na dat feestje met een stevige kater wakker worden moeten we in het antitabaksbeleid dringend een versnelling hoger schakelen. Beste beleidsmakers, laten we daar samen snel werk van maken.
